Güdümlü Proje Desteği

Kamu Yatırım Programı, merkezi yönetim bütçe kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren en geç 15 gün sonra ilân edilerek yürürlüğe girmektedir. Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program ve Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programındaki politika ve öncelikleri gerçekleştirmek üzere tarım, madencilik, imalat, enerji, ulaştırma-haberleşme, turizm, konut, eğitim, sağlık ile iktisadi ve sosyal diğer kamu hizmetleri sektörlerinde uygulanmak üzere kabul edilen projelerin yer, karakteristik, başlangıç ve bitiş tarihleri, proje ödenek bilgileri, proje türü gibi bilgileri Yatırım Programında ilân edilerek yatırımlardan sorumlu kamu kurumlarına ait bilgiler 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun şeffaflık, hesap verebilirlik ve mâli saydamlık ilkeleri gereği kamuoyuna ilân edilir. Kamu Yatırımları Bilgi Sisteminde (KaYa) detay bilgileri yer alan yatırım programı, yıl içinde proje amaçları doğrultusunda uygulanır.

Mahalli idarelerin öncelikle belediye yasaları olmak üzere çeşitli kanun ve diğer mevzuatla birçok görevleri bulunmaktadır. Bu doğrultuda, üstlendikleri hizmetleri yerine getirilebilmek için mahalli idarelere yasalarla birtakım gelirler tahsis edilmiştir. Birçok gelir kaynaklarına rağmen mahalli idare gelirlerinin yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir. Kentleşme süreciyle birlikte, halkın bu idarelerden beklentileri de artmış ve çeşitlenmiştir. Bu süreçte yörenin kalkınmasının kilit noktası durumundaki mahalli idareler, yöreye ilişkin yüksek maliyetli altyapı ve diğer yatırımlar nedeniyle yoğun kaynak ihtiyacına gereksinim duymaya başlamışlardır. Türkiye’de merkezi idare son yıllarda yeni altyapı yatırımlarının finansmanı için alternatif ve yeni finansman teknikleri geliştirmeye başlamıştır. Yasal olarak yapılması gerekli yeni düzenlemelerle mahalli idarelerde hali hazırdaki ve yeni yatırımların finansmanında, merkezi idarenin uygulayacağı yeni finansman tekniklerini uygulanabilir hale gelecektir. Mahalli idarelerin uygulamalarında bazı farklılıklar olsa da merkezi idare ile benzer finansman tekniklerini kullanmaktadırlar. Bunlar; finansman şirketleri ile yapılan özel uygulamalar ve özel sektör şirketleriyle yapılan sözleşmelere dayanan özel imtiyazlar, sermaye piyasası araçları ile finansman şeklinde özetlenebilir. Seçilmiş ülke örneklerinde olduğu gibi, Türkiye’de de son yıllarda altyapı yatırımları alanında bazı yasal düzenlemeler yapılarak alternatif finansman yöntemlerinin kullanılmasına olanak sağlandığı görülmektedir. Literatür taraması, ikincil veriler ile örnek olarak incelenen kurumun yatırım kaynaklarının analiz sonuçlarına göre yerel yönetimlerde sermaye piyasası araçlarının kullanım olanaklarının geliştirilmesinin zorunlu olduğu ortaya çıkmaktadır.

Yasal dayanağını Anayasa’dan alan kent planlama, İmar Kanunu ile ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Zemin etüdü vb. bilimsel nesnel yaklaşımlara dayanmayan ve halkın katılımı ile kararlaştırılmayan plan uygulamaları sosyal adalet duygusunun zedelenmesine yol açmaktadır. İmar kısıtlamalarının uzun sürmesi mülkiyet hakkını zedelediği ve hak ihlaline neden olduğu AİHM içtihatları ile kesindir. Bu durum planlamanın oluşturduğu kısıtlamaları arttırmaktadır. Kısıtlamaların artması imar planlama ve mülkiyet güvenliğini ve sonuç olarak hukuk güvenliğini zedelemektedir. Mülkiyet ve hukuk güvenliğini sağlamak amacıyla planlamada nesnel yaklaşımların halk katılımıyla uygulanması yönünde yasal düzenlemeler yapılması uygun olacaktır.

Bilindiği üzere 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde “Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” hükmü, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesinde: “Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları (Bu Kanunun 75 inci maddesinin son fıkrası, belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler tarafından, orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları ile Devlete ait her derecedeki okul binalarının yapım, bakım ve onarımı ile tefrişinde uygulanmaz.); sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. …” hükmü ile Belediyelerin görev ve yetkileri düzenlenmiştir.

Projenin hedefi; ülke sathında daha dengeli bir yerleşme düzeninin sağlanması ve göçün kademeli olarak yönlendirilebilmesi için nispeten geri kalmış ve göç veren bölgelerde, bölgesel çekim merkezi niteliğini haiz şehirlerin katma değeri yüksek üretim, ihracat, istihdam, verimlilik, teknoloji ve yenilikçilik kapasitelerinin artırılmasıdır.